Ostrowski Witold Tadeusz (1875–1942), komisarz rządowy i wiceprezydent Krakowa, prezes Tow. Szkoły Ludowej, działacz polityczny i społeczny. Ur. 15 VI w Berlinie, był synem Kazimierza, rzeźbiarza (zob.), i Marty z Diamów, bratem Stanisława Kazimierza (zob.). Wczesne dzieciństwo spędził w Warszawie, po śmierci ojca przeniósł się do Tarnopola, a następnie do Brzeżan, gdzie ukończył gimnazjum. Studiował prawo na Uniw. Lwow.; jednocześnie działał w Stowarzyszeniu Bratniej Pomocy i Czytelni Akademickiej. Już w czasie studiów został członkiem Tow. Szkoły Ludowej (TSL). Po uzyskaniu dyplomu rozpoczął pracę jako urzędnik administracyjny w Tarnopolu i założył tam koło TSL. Przeniesiony następnie do Stanisławowa, pracował w starostwie i był równocześnie sekretarzem TSL. Powołany do Krakowa na stanowisko inspektora stowarzyszeń przemysłowych z ramienia Min. Handlu, O. rozwinął szeroką działalność na polu popierania rzemiosła i drobnego przemysłu. Był również komisarzem namiestnictwa. Na terenie Galicji zachodniej (m. in. w Krakowie) zorganizował 45 szkół przemysłowych uzupełniających, wiele internatów, organizacji przemysłowych itp. Wchodził do komitetu wykonawczego Ligi Pomocy Przemysłowej. Już w r. 1906 był członkiem Zarządu Głównego TSL, a w r. 1909 został prezesem I Koła TSL w Krakowie. Przyczynił się do założenia wielu szkół i ochronek polskich w Galicji zachodniej, na terenie Śląska Cieszyńskiego, a nawet Moraw. Wraz ze Stanisławem Batko ogłosił Podręcznik do odbywania egzaminów czeladniczych w przemysłach rękodzielniczych (Kr. 1913). Brał czynny udział w życiu politycznym jako członek zarządu i wiceprezes Polskiego Stronnictwa Demokratycznego. Utrzymywał związki z pismem „Nowa Reforma”. W r. 1914 został radnym miejskim, wybranym z pierwszego koła wyborczego (inteligencji).

Po wybuchu pierwszej wojny światowej O. został powołany przez Naczelny Komitet Narodowy (NKN) do Departamentu Ogólnego NKN i brał udział w organizowaniu Legionów i akcji udzielenia im finansowej pomocy, a po utworzeniu w r. 1916 Departamentu Opieki został jednym z najbardziej aktywnych jego członków. Objeżdżał Galicję zachodnią, organizując lokalne komitety pomocy dla legionistów, a następnie dla Polskiego Korpusu Posiłkowego. O. był obecny na procesie legionistów w Marmarosz Sziget jako delegat społeczeństwa Krakowa i starał się zorganizować pomoc dla więźniów. Jego brat stryjeczny Kazimierz Michał Ostrowski był jednym z głównych obrońców legionistów w tym procesie. W końcu października 1918 O. został zastępcą naczelnika Straży Obywatelskiej. Był współorganizatorem Krakowskiej Szkoły Inwalidów Wojennych i inicjatorem budowy pomników, m. in. poległych legionistów, na cmentarzu Rakowickim. W Polsce Niepodległej O. nadal pełnił funkcję inspektora stowarzyszeń przemysłowych, awansując 1 V 1926 na stanowisko naczelnika Wydziału Przemysłowego Urzędu Wojewódzkiego w Krakowie. W okresie 18 III 1925 – 2 VI 1926 był komisarzem rządowym dla Królewskiego Stołecznego Miasta Krakowa, co oznaczało przejęcie faktycznych funkcji prezydenta miasta. Po reaktywowaniu przez Najwyższy Trybunał Administracyjny rozwiązanej uprzednio Rady Miejskiej, w dn. 28 IX 1926 O. został wybrany przez nią na wiceprezydenta Krakowa. Uzyskał wówczas zwolnienie ze stanowiska naczelnika Wydziału Przemysłowego Urzędu Wojewódzkiego. Urząd wiceprezydenta miasta zajmował do momentu przejścia na emeryturę w r. 1934. W r. 1927 został wybrany na prezesa Zarządu Głównego TSL i pełnił tę funkcję aż do wybuchu drugiej wojny światowej.

O. był członkiem Tow. Muzeum Etnograficznego i wszedł w skład powołanego w latach dwudziestych przez Seweryna Udzielę komitetu dla założenia skansenu etnograficznego na terenie krakowskiego Lasku Wolskiego, ale projekt ten nie został zrealizowany. Wraz z przyjaciółmi politycznymi O. kupił od Mariana Dąbrowskiego połowę czasopisma „Nowa Reforma”, które po wyborach do sejmu w r. 1928 upadło. Wg K. Bąkowskiego O. zrobił to dlatego, ponieważ miał zamiar kandydować na posła. W czasie działań wojennych 1939 r. O. wyjechał do Lwowa i powrócił stamtąd w lutym 1940. W obawie przed aresztowaniem przez pewien czas ukrywał się. Zmarł w Krakowie 14 VIII 1942 i pochowany został na cmentarzu Rakowickim. Był odznaczony m. in. Krzyżem Legionów i Krzyżem Oficerskim Polonia Restituta.

W małżeństwie z Kazimierą z Sośnickich (6 XI 1877 – 16 XII 1954) O. miał dwóch synów: Kazimierza, adwokata zamieszkałego w Krakowie, w okresie drugiej wojny światowej oficera Komendy Głównej Armii Krajowej, i Witolda Macieja (1911–1966), inżyniera rolnika.

Portrety O-ego namalowane przez Stanisława Żarneckiego i Wincentego Wodzinowskiego w posiadaniu Kazimierza Ostrowskiego oraz – przez Juliusza Grossego w posiadaniu spadkobierców Witolda Macieja Ostrowskiego; Rzeźba (głowa) wykonana przez Ksawerego Dunikowskiego w Muz. Narod. w Kr.; – Łoza, Czy wiesz, kto to jest?; Olszewicz, Lista strat kultury pol.; – Dobrowolski H., Samorząd Miasta Krakowa, jego organizacja i kancelaria w latach 1914–1939, „Archeion” T. 23: 1954 s. 58; Dziesięciolecie Polski Odrodzonej, (fot.); Kraków. Rozszerzenie granic 1909–1915, Wyd. K. Rolle, Kr. 1931 s. 151 (fot.), 650; Seweryn T., Seweryn Udziela jako twórca Muzeum Etnograficznego w Krakowie, Kr. 1938 s. 8–9; Sikora W., Towarzystwo Szkoły Ludowej 1891–1928, Kr. 1929; – Lasocki Z., Wspomnienia szefa Administracji P.K.L. i K.Rz., Kr. 1931 s. 21; Liga Pomocy Przemysłowej. Sprawozdanie za czas od 1/1 1910 do 30/6 1911, Lw. 1911 (fot.); Ostrowska-Grabska H., Bric à brac 1848–1939, W. 1978 s. 12, 13, 22, 30, 31, 33–5, 128/9 (fot.); – „Czas” 1915 nr 378, 436, 1925 nr 137; „Ilustr. Kur. Codz.” 1925 nr 164 s. 8, nr 165 s. 1, 1926 nr 271 (fot.); „Przew. Oświat.” 1906–39; – Arch. Państw. w Kr.: Akta Zarządu Głównego TSL 1911–1937; B. PAN w Kr.: rkp. 7795 (Teki Józefa Zielińskiego); B. UJ: rkp. 7300 III k. 113 (K. Bąkowski, Notaty różnych krakowian); Zarząd Miejski w Kr.: Akta Miasta Krakowa 1918–37; – Papiery rodzinne i informacje uzyskane od Kazimierza Ostrowskiego.

Marian Zgórniak